Arquivo da categoría: Opinión

O Estado laico como garante de liberdade relixiosa

Terra e Tempo

A Consellaría de Educación acaba anular a decisión de expulsar durante uns día unha nena dun colexio de Arteixo por “defecto de forma” do expediente sancionador. Sorprende tanta hipocrisía nunha administración que homologa como horas de formación para o profesorado o tempo de asistencia a unha misa! !

Mais non é o meu propósito comentar o caso de Arteixo, que xa foi obxecto de análise nestas mesmas páxinas con argumentos que comparto, dado que o problema subxacente non é o uso dun ou doutro símbolo relixioso no ámbito escolar (esta é só a parte visíbel do asunto): o problema é a presenza permanente da relixión no sistema educativo.

Na miña opinión, se non queremos que o debate se centre  no simbólico en vez de no real, casos como o de Arteixo deberían servir para retomarmos o tema da separación efectiva dos poderes civil e relixioso, especialmente no sistema educativo. Se aspiramos a un sistema educativo, ou o que é o mesmo, a unha sociedade, respectuosa cos dereitos individuais, (sen esquecermos  a importancia do elemento relixioso na conformación da nosa identidade social), temos que considerar que o ensino confesional da relixión non pode ter cabida no sistema escolar, sen que isto supoña ningunha privación do dereito a practicar a relixión que cada quen desexar.

Entender os clásicos

Son ben consciente, como seguramente o somos todos e todas,  de que a nosa xenealoxía cultural se fundamenta, mais non en exclusiva,  no papel que a relixión e a súa simboloxía desempeñou ao longo do tempo e a forte presenza que segue tendo na actualidade, até o punto de mesmo seren as festas relixiosas as que configuran o calendario laboral, o escolar e o noso tempo de lecer.

Doutra parte, son moitos os argumentos que se poden dar en contra da inclusión de aulas  de relixión confesional no sistema educativo sen  por iso sermos uns ignorantes á hora de entender o protagonismo da materia relixiosa na nosa cultura, mais parece oportuno reclamarmos, unha vez máis, un sistema educativo laico onde o fenómeno relixioso teña cabida curricular  na área que se determine.

Sabemos que non se pode entender a Castelao, ou a Tiziano,  á marxe dun certo grao de coñecemento de cultura relixiosa. Iso é certo, mais non é necesario que ese coñecemento sexa confesional. Senón, pola mesma lóxica, para entendermos a cultura exipcia deberíamos profesar a fe de Osiris;  para entendermos os Xogos Olímpicos facer votos aos deuses gregos.

Desde a miña experiencia podo asegurar que non comprenden mellor a Demanda do Santo Graal, ou as Cantigas de Santa María, ou Na Noite Estrelecida ou calquera outra obra en que o fondo cultural relixioso estea presente, o alumnado  que ten aulas  de relixión que aquel que non as ten.

O resto do artigo no Terra e Tempo

Abalar e Flocos.tv

Opinión

A Consellaría de Educación está a pór en marcha o proxecto Abalar, unha iniciativa que, entre outros obxectivos , pretende ” maximizar o aproveitamento dos recursos” e acadar “o aproveitamento efectivo dos contidos dixitais”
Da improvisación con que se está a levar a implantación deste proxecto xa se ten falado moito, así como da falta de perspectivas didácticas e pedagóxicas que o orientan e que ceden o seu espazo ao equipamento en infraestruturas, moito máis rendíbel.

Esta  carencia de perspectivas mesmo se fixo máis evidente estes días, cando, nun momento en que se aduce a necesidade de aforro como unha xustificación para recortar prestacións do sistema, se entregan sen problema, millóns de euros a multinacionais do software  para traducir os interfaces dos seus programas a galego tendo, como temos, software coas mesmas prestacións libre e en galego ou, cousa aínda máis chamativa, nen siquera se traducen os ODE (obxectos dixitais educativos) que figuran no espazo Abalar. Sabe a Consellaría de Educación da existencia en Extremadura ou en Castilla-La Mancha de ferramentas como Cuadernia ou Constructor, postas a disposición de toda a comunidade educativa para a creación e difusión de materiais educativos dixitais?

A abundancia de recursos dixitais en galego non é moita e en todo caso non é suficiente para desenvolver os contidos curriculares que os centros educativos han de levar a cabo.

Flocos.tv, viña ocupando para moitos e moitas docentes un espazo único para a presentación ao alumnado de contidos educativos, creativos ou documentais, que agora fica baleiro. E fica baleiro non por falta de usuarios ou por ofrecer recursos inadecuados.  Mais ben fica baleiro por esa constante e ben planificada actitude da Xunta de Galicia, neste caso a través da Consellaría de Cultura, de fechar todos os espazos posíbeis para que a nosa lingua e a nosa cultura, xa non digo que medren senón, simplemente, para que non se asfixien.

Abalar. Haberá que abalar as conciencias dos nosos gobernantes até conseguir que Flocos.tv poda estar de novo presente nas aulas porque os nosos alumnos e as nosas alumnas teñen dereito a coñecer, e a valorar, materiais de valor educativo contrastado e que en moitos casos foron realizados con fondos da propia Consellaría que agora, como Cronos, devora os seus propios fillos.

 

Educación dixital: fascinación tecnóxica ou solución pedagóxica?

Terra e Tempo

Vivimos nun tempo que eufemisticamente autoproclamamos era do coñecemento e, sumidos como estamos en contemplar os avanzos que en materia tecnolóxica nos circundan, inmersos nesa mudanza tan necesaria como complexa, que a miúdo produce en nós máis fascinio do que verdadeira solución ás necesidades comunicativas que precisamos, resulta tópico afirmar que un dos retos que ten que abordar a sociedade actual é a implantación da denominada educación dixital e por esa porta entramos de cheo na Escola 2.0, un concepto formativo-educativo que se ubica para alén do ensino regrado e pretende estender os seus efectos a toda a sociedade.

O resto do artigo no Terra e Tempo

Vuvuzelas pola lingua e o emprego

Terra e Tempo, , ,

Sempre, cada fin de ano ou comezo do seguinte, voltamos a vista para atrás e procuramos reter o mellor dos días que pasaron e imaxinar o bo dos que restan por viren. Os medios de comunicación non deixan de nos lembrar as vodas máis chiques, as parellas  máis guai, as guerras máis espantosas e as accións máis nobres de famosos e famosas que visitan campamentos de ONGs onde malviven nenos e nenas que a ninguén importan pasados estes días. Os divorcios e os xuntoiros forman tamén parte deste cóctel que nos serven pouco a pouco e que nos vai distraendo da realidade, ou inseríndonos nela, segundo o queiramos ver. E acabamos asumindo todo isto como algo natural, espontáneo, que forma parte do balanzo anual, igual que os IPCs ou os inquéritos sobre tendencias de voto; intentos de  reflectir as preocupacións sociais dos cidadáns e, en certa maneira, indicadores de como se ordena o mundo.

O resto do artigo no Terra e Tempo

O nacionalismo como maldade absoluta

Terra e Tempo, ,

Hai uns días, Mario Vargas Llosa, no seu discurso de aceptación do premio Nobel, e desde unha tribuna con tanta sonoridade mediática, referiuse ao nacionalismo como “praga incurábel do mundo moderno” identificándoo, xunto coa relixión,  coa orixe de todas as fontes de violencia. O nacionalismo como maldade absoluta.

Prema na imaxe, ou aquí, para ler o texto completo

Monolingüismo

Opinión, , ,

Non sei por que, dun tempo a esta parte, xeneralizouse a idea de que abrir debates -non importa o tema nin o espazo – é algo necesario socialmente e case inherente ao propio comportamento democrático. Mesmo hai quen pensa que é posíbel debater en estado de ideoloxía pura, nun universo anterior ao Big Bang,  sen condicionantes externas que terxiversen o fío da argumentación.

Mais nada máis enganoso.

E cando eses debates se establecen sobre sinais de identidade como a lingua a cousa nace xa de por si desnaturalizada pois o propio uso dunha ou outra terminoloxía, dun ou outro concepto, dun ou outro punto de partida, condiciona o posicionamento dos debates e, polo tanto, os resultados.

E ademais confunde.

Recentes informes sobre o futuro do galego sitúanse neste contexto de abrir debates porque si e de crear confusión. Primeiro porque parten da idea de que os actuais discursos normalizadores, e non estamos a nos referir aos discursos oficiais senón xustamente a aqueles que levan anos traballando na restauración de usos do galego, están caducos, non serven por estaren ligados a ideoloxías algo pasadas de moda, cousa moi lonxe da realidade. Outra cousa é que non se teñan logrado o cento por cento dos obxectivos propostos, mais iso non invalida nen avellenta os discursos nin as propostas.

Por outra parte a pretensión, ou as propostas, de estender a competencia comunicativa en galego e castelán ao conxunto da poboación, especialmente a través do sistema educativo, é algo tan fora da realidade como aquelas propostas do Partido Popular, gobernando Don Manuel Fraga, que falaba de bilingüismo harmónico e que o Señor Feijoo transformou en bilingüismo cordial. O sistema educativo é unha ferramenta importantísima para a consolidación da competencia lingüística, sobre todo en contextos en que a lingua do sistema educativo é continuación da lingua ambiental, mais en contextos diglósicos o sistema educativo só representa unha pequena parte das posibilidades de restauración lingüística, se ben ten todas as posibilidades para a adquisición de competencia.

Estes debates de que falamos, difundidos en informes e redes sociais, pretenderían de dar carta de normalidade a políticas lingüísticas bilingüistas partindo da idea de que se a totalidade dos e das galegofalantes son bilingües, isto é son individuos capaces de falar en galego e en castelán, tamén a totalidade dos casteláns falantes en Galiza deberán ser capaces de falar en galego ou en castelán indistintamente. Fermosa teoría , mais na práctica o que condiciona o uso dunha lingua é o contexto e na sociedade galega actual os contextos están perfectamente delimitados e inclinados cada vez máis a favor do español. Porque vivimos nunha situación de conflito lingüístico -aínda que o termo poda parecer anticuado e contrario á cordialidade- e a diglosia, no seu significado clásico, funciona de maneira eficaz. A este respecto, podería pór un pequeno exemplo. Recentemente estiven ingresado no CHUAC nun servizo onde as enfermeiras (eran todas mulleres menos dous homes) falaban perfectamente galego e español. Son polo tanto un paradigma de competencia bilingüe. Mais cal é o uso das dúas linguas? Cos doentes de máis idade falan galego ou español dependendo de cal sexa a lingua do doente e con aqueles de menos idade, aínda que sempre lles falamos en galego, falaban invariablemente en español. Que é o que leva a esta situación? Obviamente os prexuízos lingüísticos propios de toda situación diglósica.

E aí é onde deben actuar primeiramente as políticas normalizadores, en marcar contextos de uso para o galego. Porque é evidente que, sobre todo a través do sistema educativo, podemos conseguir, nun espazo de tempo maior ou menor, que a totalidade da poboación de Galiza sexa competente en galego e en español. Mais pensar que de aí derivará unha situación en que se usarían indistintamente en calquera contexto unha ou outra lingua é pensar que podemos alcanzar a liña do horizonte. E é que, e perdoen a comparanza, para os falantes a lingua é como a relixión. Poderíamos pensar nunha sociedade ideal en que todas as persoas coñecesen, poñamos por caso, os principios cristiáns e musulmáns. O coñecemento de ambas as relixións seguramente aportaría concordia e respecto dos dereitos de cada quen, mais á hora do culto, á hora da práctica, cada persoa acreditaría no seu deus como o único verdadeiro. O mesmo sucede coa lingua.

Concordo con quen pensa debemos anovar o discurso sobre a lingua, mais utilizando o termo co significado da cultura agrícola,  mais dubido que a solución para o galego como lingua sexa aceptarmos a solución bilingüe. Prefiro pensar nunha Galiza  maioritariamente monolingüe en galego, seguindo a tradición do galeguismo e acreditar que  Galiza ou é monolingüen en galego ou non será Galiza tal como a coñecemos e, algúns, a desexamos. Será outra cousa.

Europa, rapto ou rescate

Opinión

Segundo leo, e escoito, en moitos medios de comunicación, -os mesmos que animan o capital a devorar as conquistas sociais- Europa afúndese no pesimismo. Exemplifican estas teses coas protestas no Reino Unido, coa folga xeral en Portugal, con Irlanda obrigada -din- a baixar a cabeza para anunciar redución do gasto e o que foi milagre económico, sustentado en boa parte nos fondos recibidos e na facilidade para a instalación de grandes empresas (tamén podemos lembrar o que dixera Don Manuel Fraga: o milagre económico irlandés xustifícase polo feito de teren o inglés como lingua). Todo iso torna agora en despedimentos, subidas de impostos e reducións sociais (iso si, os máis ricos nin tocalos, que por algo son os rescatadores que hai que rescatar).

No mesmo sentido irían os paros en Grecia, ou en Roma, onde o Papa para aliviar a crise non considera pecado ir de burdel en burdel provistos de preservativo, que é unha maneira de santificar a prostitución.

Está Europa deprimida?

Non. Europa, xentes e nacións, está farta de especuladores e sobre todo está viva. Por iso os cidadáns se levantan contra os raptores, contra os secuestradores que se rescatan a si mesmos co diñeiro, o esforzo e o traballo de todos e todas, incluídos por suposto os galegos e galegas que sufriron unha reconversión naval ou agrícola para que quen agora solicita axuda (a banca fundamentalmente) puidese enriquecerse máis.

Igual que na mitoloxía grega Zeus, deus supremo rapta e viola a Europa despois de se disfrazar de manso touro branco, tamén agora o deus supremo do capital, encarnado non en touro senón en forma de grandes bancos, corporacións financeiras e outras mutacións, rapta os gobernos, e con eles os cidadáns, e viola as conquistas sociais-educación e sanidade en primeiro lugar-logradas no derradeiro século.

Non é logo un rescate de nada, é un simple rapto.

Zeus violaba doncelas e, como deus supremo non tiña que responder dos seus actos perante ninguén, como moito sufrir o divino enfado de Hera.

Tamén van quedar impunes os modernos violadores de Europa restándonos só aos cidadáns e cidadás o humano enfado?

Educar ou adoutrinar?

Opinión

A sociedade é dinámica e está cambiando a cotío. Novas dúbidas que en tempos pasados existían en menor medida son na actualidade os problemas candentes que nos xorden á hora de educar os nosos fillos e filla. As novas estruturas familiares, o consumo de drogas, o tratamento que debemos darlle á aparición da sexualidade dos nosos nenos e nenas son temas que interesan e preocupan ás familias de xeito particular e á sociedade en xeral. E por suposto tamén temas como a educación en igualdade.

Mais esta preocupación xeral non impide que existan sectores da sociedade que se senten garantes dun sistema de valores que hoxe non son os maioritarios e que procuran, a través de institucións por eses mesmos sectores controladas, xa sexan educativas, relixiosas, económicas ou informativas, prolongar no tempo e estender socialmente un sistema de valores impropio da sociedade actual.

Naturalmente, os órganos de poder non son alleos a esta circunstancia e os Gobernos amparan este tipo de actuacións, case sempre en nome da liberdade de opción/elección de pais e nais, permitindo que prevalezan os dereitos de pais e nais sobre o dereito dos fillos e fillas a recibir unha educación que os forme como persoas capaces de poderen decidir, con coñecemento e fundamento, as opcións que no futuro mellor os capaciten como persoas.

Veñen estes comentarios a propósito dun vídeo que circula estes días por Internet e que nos mostra unha festa fin de curso do alumnado do 2º Ciclo de Educación infantil do Colexio Maristas de Sanlúcar la Mayor.
[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=_0LQh98W5TA&hl=es_ES&fs=1]

Podemos ver a patética escenificación do verdadeiro adoutrinamento, practicado de maneira máis brutal do que na etapa franquista, por canto o franquismo non se preocupaba aínda dos nenos e nenas destas idades, alonxados do sistema escolar e catequizador, e vémolo con todos os aditamentos, mesmo a división sexual de roles sociais: as nenas enfermeiras (ou damas auxiliares, na nomenclatura da época) e os nenos aguerridos militares dispostos a defender o propio honor en singular batalla, indo máis alá da realidade,ou é que non hai mulleres no exército e homes nos servizos de enfermería?

Os que traballamos no ensino sabemos que as festas fin de curso non se improvisan, que supoñen ensaio e planificación e que, en certa maneira, pretenden exteriorizar parte do traballo desenvolto nas aulas ao longo do curso. E cando se presenta publicamente, perante pais e nais, quere dicir que o centro educativo responde e se fai responsábel dos contidos e idearios que se transmiten.

Por iso causa pesar, por non dicir asco, comprobar como certos centros educativos e certos grupos de poder aproveitan o sistema educativo para adoutrinar e non para educar; por iso resulta decepcionante comprobar como pais e nais aproban cos seus risos de fondo a escenificación do machismo, do militarismo, da intolerancia.

En fin, de todos os valores que unha sociedade democrática non debe permitir por atentar contra a dignidade humana e por fomentar a exclusión social.

O Decreto 79.

Opinión

Hai cifras que adquiren especial significado nas nosas vidas, e a outras a memoria transpórtanos unha e outra vez, cunha insistencia circular que mesmo dá medo. Acaba de se publicar o Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingüismo no ensino non universitario de Galicia e só ler Decreto 79 rexorden en min episodios dun tempo pasado, de hai máis de trinta anos. Non podo deixar de o asociar con aquel Decreto, chamado de Bilingüísmo, promulgado en xullo de 1979 nacido como resposta ao previsto nai Lei Xeral de Educación de 1970 e nos documentos ideolóxicos que a sustentaban. Por sermos herdeiros daquel contexto e daquela situación, non debemos esquecer que nos debates que se deron nas Cortes, con Antonio Rosón – despois Presidente da Xunta- comeza a falarse da necesidade de introducir no sistema educativo o aprendizado das “linguas maternas” para desde aí aprender mellor o castelán. É o tempo, tamén, en que comeza a abandonarse o termo español e pasa a falarse de “castellano”. Aquel Decreto do 79 serviu de instrumento legal para iniciar unha persecución do elemento que debía ser legalizado, isto é, o ensino en galego. Non por casualidade o apartado 2 do artigo 3 condicionaba esta posibilidade “a la lengua materna de la población escolar” e ” a las opciones manifestadas por los padres de los alumnos a quienes afecte”

Desde aquela, e xa van anos, nin o ferrete da lingua materna nin a espada do dereito dos pais foron tan partidista e ideoloxicamente utilizados como alicerce da política lingüística da Administración como o foron na elaboración do Decreto que agora o DOG fai norma, mais, proba de que aquela filosofía nunca foi desbotada e se mantivo hibernada, móstrao con total evidencia a conduta da actual Administración, cun Presidente máis preocupado en intereses alleos que nos propios de Galiza.

Un proceder que leva a practicar a lexislación preventiva, xa que non de outro modo se pode entender que, despois de todas as análises e estudos que demostran a precaria situación do galego, moitas delas avaladas por quen ostenta a máxima representación en materia de Política Lingüística, se poda argumentar, como se fai na exposición de motivos do Decreto, que o Decreto 124/2007, que se derroga, ao non establecer o número mínimo de materias impartidas en lingua castelá “podería chegar a cambiar o modelo de conxunción de linguas desenvolvido en Galicia desde o inicio da autonomía“. Claro que si, o mesmo argumento polo que se eliminaban os xudeus: poderían chegar a contaminar a raza aria.

Agora xa temos Decreto.

Decreto 79.

Un Decreto que utiliza a sociolingüística de modo perverso, que procura xustificación na enxurrada da forza dos votos do Partido Popular (cando xa sabemos que foron menos que os da oposición) nas elección de marzo de 2009.

79. Unha cifra para a memoria que agora nos transporta cara o 24 de agosto do ano 79 en tres cidades itálicas. Como un novo Vesuvio este Decreto 79 ameaza o noso dereito a existir, a vivir en galego e pretende converter a nosa lingua nun parque arquelóxico no que os turistas admirarán a gloria do seu pasado.

Mais non ha de ser así xa que o volcán verdadeiro é o que desde hai un ano sae á rúa, en erupcións cada vez mais fortes. Ríos de lava que sepultarán as intencións lingüicidas de quen agora nos goberna, de quen en palabras de Novoneyra, só loitou contra o seu pobo.


Pacto pola lingua

Opinión

Sr. Presidente da Xunta,

Falou onte vostede, no Courel dos tesos cumes, da necesidade dun pacto pola lingua baseado en catro principios: cooficialidade entre o galego e o castelán; consideración da lingua galega como lingua propia de Galiza; acción positiva para a extensión do seu coñecemento e uso e aplicación do principio de non discriminación por razón de lingua. Catro principios, Sr. Presidente, cos que seguramente concordan millares de persoas, mais a realidade é que estes catro puntos reproducen, textualmente, o artigo 5 do vixente Estatuto de Autonomía.

“ARTIGO 5

1.A lingua propia de Galicia é o galego.

2.Os idiomas galego e castelán son oficiais en Galicia e todos teñen o dereito de os coñecer e de os usar.

3.Os poderes públicos de Galicia garantirán o uso normal e oficial dos dous idiomas e potenciarán o emprego do galego en tódolos planos da vida pública, cultural e informativa, e disporán os medios necesarios para facilita-lo seu coñecemento.

4.Ninguén poderá ser discriminado por causa da lingua.”

O pacto a que se refire, Sr. Presidente, tamén xa existe e ten nome: Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega, de setembro de 2004, aprobado por unanimidade no Parlamento.

Que propón, daquela, de novo o Sr. Presidente en día tan sinalado, cando nas súas propias barbas a Academia lle reclama unha rectificación na súa política lingüística e no Obradoiro millares e millares de persoas lle recordamos que foi o PP quen rompeu ese pacto por unha presa de votos e que algúns dos seus conselleiros colaboraron activamente coas súas declaracións a crear centos de falsías en torno á lingua?

Habemos de crer na palabra dun Presidente que mantén como responsábel de política lingüística unha persoa que se gaba de non ter ouvido as críticas ao proxecto de decreto?

E que dicir das palabras do Sr. Rueda, un día antes de vostede nos convidar a un pacto, cando afirma que os que nos manifestamos só saímos “ás rúas para criticar a política lingüística do equilibrio e da liberdade e para clamar por unha ditadura que se baseaba en que os políticos decidisen en que lingua se tiñan que expresar os cidadáns” O Sr. Rueda, que acode ás manifestacións de Galicia Bilingüe, fálanos de equilibrio e liberdade!!!

Oh tempora, oh mores! Ou o que dicía unha veciña miña, que non sabía ler nin sabía latín mais amaba o galego: Tempo andando, cousas vendo.
Habemos de o crer, Sr. Presidente, cando nos dea algunha mostra de credibilidade, pois aquí sómoslle moitos os que cremos despois de meter o dedo na chaga e despois de tanta mentira pareceralle razoablemente humano que non o creamos: retire o decreto, cese o Conselleiro de Educación e con el o Secretario Xeral de Política Lingüística, lea, cada día, unhas páxinas do Plan Xeral de Normalización e baixe da burra, pois non o vexo como un imitador de Saulo, caendo do cabalo, e xa que o Secretario Xeral de Política Lingüística non ouve nada, polo menos abra vostede os ollos á realidade e abandone a ficción da imposición, que os premios de Cannes, deste ano, xa están dados.