Hai algún tempo, penso que 1980, o cinema contounos unha historia ambientada no Kalahari e titulada Os deuses debe estar loucos, ou tolos, ou malucos, como queiramos.

Todas e todos lembramos.
Algo parecido está a pasar con Rosalía e o avión noruegués.

Ninguén vai ver a cauda do avión a 10.000, ou os que sexan, metros de altura. Desde as terminais dos aeroportos nada se ve para fóra, nen o avión nen a cauda. A megafonía, se a hai, nada di.

Mais celebramos. Agora Rosalía xa é UNIVERSAL. Porque vai polo ar e volta polo vento.
Celebramos ter un AEROPUERTO Rosalía de Castro.

Agasallámonos co centenario dunha estatua.

Poñemos cancelos ás agras.

Mais non vin en ningures que aumentase a leitura e o coñecemento de Cantares ou Follas Novas. E aínda máis. Disque en máis do 70% dos fogares galegos non existe ningún libro, ningunha obra, de Rosalía.

Non sei se é verdade. Pero seguimos engordando o mito, porque o mito non molesta.

E os deuses …, si, deben estar tolos.

África é, estes días, o albo da atención mundial. Máis do que foi cando era o caladoiro do escravismo; máis do que é cando se dá conta dos millares de persoas que deixan a vida nas augas do Mediterráneo na procura dunha Europa que as rexeita. África é o centro porque as potencias occidentais consideraron que os problemas africanos non lles competían, ou non eran problemas.

Como exemplo, cara de sorpresa que lles quedou aos responsábeis da ONU cando descubriron que, segundo os informes que eles mesmos elaboran, cara ao final deste século África albergará unha de cada tres persoas que habiten o planeta Terra, cando agora só acolle unha de cada sete, e case todos os pobres do mundo.

Iso é o que se deduce dun estudo de Nacións Unidas (ONU) e a Universidade de Washington, publicado na revista Science, que prevé que cara ao final deste século a poboación do planeta atinxirá os once mil millóns de persoas e que será África o espazo con maior incremento, pasando dos mil cen millóns actuais aos entre catro e cinco mil millóns do citado ano

Estas son as derradeiras previsións, contraditorias, certamente, co escenario manexado nos derradeiros 15 anos e que mostraban unha poboación non superior a nove mil millóns. En pouco máis de trinta anos Nixeria debería converterse no terceiro país máis poboado do mundo, con algo máis de mil millóns de habitantes e para 2100 unha de cada catro persoas nadas en África será nixeriana. Os demógrafos da ONU prevén para o resto do mundo pequenas variacións, quedando mesmo por baixo da poboación nixeriana América do Norte ou América Latina. Practicamente todo o incremento se centra en África, especialmente na África subsahariana onde países que xa contan con grandes poboacións e altos niveis de fertilidade serán os impulsores deste crecemento. Entre estes están Angola e Mozambique que, segundo as previsións, multiplicarán por cinco a súa poboación até alcanzar os dous centos millóns de habitantes (poboación similar á que hoxe ten o Brasil, que para daquela andará polos tres centos millóns)

Todos estes incrementos demográficos suporán, sen dúbida, facer fronte a reptos descoñecidos, a novas formas de encontro entre poboadores do norte e poboadores do sur, ao contacto con novos virus, a grandes aglomeracións urbanas, a deforestacións.

Non sei como serán os galegos e as galegas do ano 2100 mais, se decidiren seguir a falar galego e a teren en consideración o seu futuro, toparán que unha de cada vinte persoas que habitan África fala unha lingua como a que eles falan, con outros acentos, con outra cor, con outros nomes para designar o mundo, mais a mesma lingua, e nela poderán contar como romperon todas as barreiras que lles puxo o norte.

(Texto publicado no semanario Sermos Galiza, número 119)

Leo en Sermos Galiza, que transcribe palabras de Navi Pillay, alta comisionada da ONU de Dereitos Humanos, que os ataques israelitas na faixa de Gaza poderían ser constitutivos de crimes contra a Humanidade. Parece que, textualmente, dixo “Os exemplos que acabo de mencionar (en alusión aos ataques) parece que mostran que a lei humanitaria internacional ten sido violada até un alcance que podería constituír crimes de guerra”.

Esta e outras declaracións son só unha mostra máis das lamentacións cínicas que actúan a nivel mundial á hora de considerar o valor dunha vida humana. Boa parte desas lamentacións feitas públicas van seguidas dun grande sentimento de impotencia, como se non tivermos calquera relación ou capacidade de influenciar sobre o que acontece na Faixa de Gaza e nos territorios palestinos xa definitivamente tomados por Israel.

O primeiro que encontramos día a día ao escoitarmos os informativos é o balanzo de mortos, a desigualdade da batalla, os bombardeos sobre a “poboación civil”, eufemística maneira de xustificar os “danos colaterais” que utiliza a lei internacional. A vella linguaxe que cataloga os mortos como mulleres e nenos cando, obviamente, tamén hai homes e nenas nestas batallas. Porque hai séculos que as guerras deixaron de ser un combate de estratexia motivo de grandes pezas literarias, onde quen mataba e quen morría se vían as caras, percibían o perfume do medo, e pasaron a ser, simplemente, masacre, eliminación e, tamén, motor de moitas economías.

Todo iso e máis.

Nun momento en que todo se transmite por televisión ou por redes sociais, en directo e a cada segundo, a guerra é, e neste contexto xoga Israel, unha especie de “shopping center” de tecnoloxías de seguranza nacional, na que o estado agresor demostra a eficacia dos seus produtos “testándoos no campo”, por utilizar a imaxe de Naomi Klein, xornalista recoñecida internacionalmente, sobre todo após o seu traballo A Doutrina do Choque – A ascensión do capitalismo de desastre. E cando as probas de campo finalizaren, nun par de días ou de semanas, que como en calquera outro laboratorio os prazos dependen do tipo de cultivo, os agresores darán mostra da súa sensibilidade e abandonarán o campo. E os gobernos que agora alardean da súa solidariedade co pobo palestino mais afianzan relacións estatais con Israel, contribuirán con “axuda humanitaria”. Solidariedade baseada en discursos vacuos con Palestina mentres as relacións económicas se sustentan en cuantiosas aportacións para Israel.

Todo xenocidio se fundamenta en, dunha parte, invisibilizar a poboación agredida e, doutra, en a culpabilizar e, en consecuencia, en presentar os ataques como lexitima defensa. Só hai que ver a prensa para topar con novas do tipo “Israel responde aos mísiles tirados por terroristas do Hamas”, ou mesmo con novas, importantes para quen sexa suxeito activo mais frívolas no contexto, como “Telaviv vive momentos de pánico con mais un alerta de mísil e interrompe unha cerimonia de casamento” e na mesma plana os medios falan de centenares de mortos palestinos, mais como algo inevitábel, como unha circunstancia de estaren alí.

É evidente que a ONU e a comunidade internacional -entendida como o conxunto de grupos de poder que controlan as relacións internacionais- son incapaces, mellor, non están interesados, en frear as agresións israelenses, mais si que o podemos facer as persoas que acreditamos no dereito dos pobos a definir o seu futuro, sen dependencias nin interferencias. É o deber de cada quen de nós, dos que desexamos a paz para o pobo palestino, ou dos que queremos a solución do problema saharauí, dos que desexamos que o pobo catalán se pronuncie en referendo e dos que queremos que o pobo galego exercite os seus dereitos, non permanecermos calados diante do masacre.

E se permanecermos calados teremos que carregar co fardo de sermos cómplices de toda esta matanza.

E non é un fardo lixeiro

O ministro de Educación, en comparecencia parlamentar o pasado día 31 de xaneiro, anunciou o que serán as próximas liñas de actuación no sistema educativo, xustificadas porque a educación “é un dos principais piares do proxecto de reformas do Partido Popular” e porque chegou o momento de “centrarnos na mellora da calidade” agora que, dise desde o ministerio, xa temos todos os recursos necesarios.

O ministerio propón unha serie de actuacións, despois de navegar nun mar de datos e porcentaxes que, descontextualizados, nada xustifican e acaba por concluír que o problema non é de recursos senón de mentalidade, inmersos como estamos na cultura do acomodo e da vagancia, cousa que encaixa totalmente dentro das campañas de desprestixio do sector público.
Centraríase esa reforma en varios eixos:
1.- O profesorado, coa elaboración dun estatuto docente que contempla unha carreira profesional cun salario ligado a “facer ben o traballo” e sometidos a avaliación externa.
2.- Os centros educativos, que terán autonomía no plano organizativo, curricular e de xestión económica. Por suposto, este incremento de autonomía esixe á súa vez un incremento na súa rendición de contas, polo que se proporá incrementar as competencias dos directivos e promover a profesionalización na xestión dos centros.
3.- As familias, que a través de probas externas estendidas a todo o alumnado, poderán utilizar eses datos para elixir centro. Se ben os resultados destas probas non van afectar aos expedientes académicos dos alumnos si servirán para premiar os que obtiveren mellores resultados e máis se esforzaron. O propósito destas probas é serviren de benchmarking, é dicir, para comparar e difundir boas prácticas.
Mais se iso non é suficiente, xustifícase o cambio na estrutura da educación secundaria que pasaría de 4+2 a 3+3 como unha medida para “reducir a taxa de abandono escolar”. A xustificación que o Ministerio dá para abordar esta reforma produciría risa se non for porque supón, na práctica, reducir un ano a escolarización obrigatoria e ofertar man de obra barata, pois esta reforma, sobre todo no que respecta á FP, converte estes estudos nunha “alternativa atractiva para quen desexar acceder ao mundo laboral o máis axiña posíbel (‘mas tempranamente’, di o orixinal), promovendo ao mesmo tempo o espírito emprendedor e o autoemprego”.
A comparecencia do Sr. Ministro non ofrece moitos datos para saber como se vai facer a reforma (xa hai uns días dixo: “Non vou entrar en tecnicismos nin na forma de o resolver” ) máis si establece as liñas ideolóxicas básicas dun sistema que terá os seus piares, entre outros, nos seguintes tres elementos:
1.- Na autoformación do profesorado, cuxa carreira docente, e salario, irá ligada á produtividade desde o mesmo momento do ingreso no sistema mediante un mecanismo (avaliación externa) que “relacione o progreso dos seleccionados cos resultados que obteña”
2.- Na segregación do alumnado: “os alumnos que presenten necesidades educativas específicas serán atendidos especificamente, pero á vez tamén abriremos vías e oportunidades aos que destacan polas súas capacidades ou o seu traballo”
3.- No establecemento de diferentes tipoloxías de centro segundo os seu recursos, ubicación e procedencia social do alumnado en base a “crear centros de especialización curricular” pois do que se trata é de “dar máis marxe de acción aos centros para que teñan capacidade de adaptarse ás necesidades dos seus alumnos”.

E todo isto tendo como pano de fondo a privatización do sistema, a non aportación de recursos xa que segundo o Ministro agora o Estado español está por enriba “da media en dotación que os países máis industrializados do mundo: España é o 8º país con máis gasto por alumno na escola pública da OCDE, 9.833$ fronte aos 8.146$ da UE-21 e os 8.027$ da OCDE. España gasta en cada alumno da escola pública case 2.000$ máis que a media dos países da OCDE”
Con estes argumentos non é de estrañar que o ministerio desvíe a atención cara ao problema do adoutrinamento na materia de Cidadanía, mais na realidade voltamos ás vellas ideas que o PP xa propuxo hai anos avaladas agora coa experimentación que se fai nalgunhas comunidades, Madrid por exemplo, onde os indicadores de calidade á que acode o Ministerio non son precisamente os máis elevados (como tampouco é xustificar a reforma de secundaria para nos aproximar aos modelos francés e alemán, pois estes sistemas non se encontran entre os máis valorados de PISA).

Así que por máis que se diga que:“A reforma que pretendemos vai encamiñada a unha mellora substancial da calidade, mantendo e reforzando a equidade básica, que é a igualdade de oportunidades” non é fácil encontrar estas motivacións na comparecencia ministerial.

E non sabemos que pensa de todo isto o goberno galego. Xa veremos.

Coñezo, neste cinco de xaneiro, dúas novas ben diferentes: a morte de Isaac Díaz Pardo e a remodelación do Goberno Galego que leva á máis alta responsabilidade na dirección da política cultural de Galiza a Anxo Lorenzo, até agora Secretario Xeral de Política Lingüística.
Sabemos que a  política lingüística neste País, baixo a dirección do Conselleiro Sr. Vázquez, se desenvolveu con directrices claramente contrarias ao que sería necesario, non digo xa para avanzar, mais para non seguirmos retrocedendo no que a usos e presenza pública do galego se refire. Cun Plan Xeral aprobado no Parlamento por unanimidade en 2004, que o PP se empeñou en non considerar, cunha política de persecución do galego, que vai mesmo máis alá da estrita política lingüística, resulta que se pon en mans de quen se significou por derrubar o traballo realizado por todas e por todos durante os derradeiros trinta anos, nada menos que a política cultural de toda unha Nación.
Resulta que, cando se botan en falta políticas lingüísticas que aposten decididamente pola promoción social do galego e pola elevación dos seus niveis de uso, e nisto fallan estrepitosamente os planos da Secretaría Xeral, incapaz de contrarrestar a presión de algunhas entidades e persoas cunha forte capacidade de incidencia no actual goberno, o Sr. Presidente da Xunta nomea para un cargo de tanta responsabilidade a unha das persoas máis cuestionadas do seu Goberno.
Mais, se en cuestións de planificación lingüística o Sr. Lorenzo aínda tiña certo prestixio no ámbito universitario, e tamén noutros sectores da sociedade que consideraban, e consideran, que a normalización lingüística é unha cousa de técnicos, e neste sentido mesmo confiaban na responsabilidade da Secretaría Xeral, a súa promoción a Cultura, para asumir, de feito, responsabilidades de conselleiro, é unha clara mostra da intención deste goberno de aniquilar, ao prezo que sexa, toda referencia a Galiza como entidade que ten lingua e cultura de seu.
Descanse en paz Isaac, de nome bíblico. E nós, na súa honra, asumamos o seu compromiso coa nosa cultura e non esquezamos incluír,nas preces que lle fagamos, un libéranos destes Abrahans que non dubidan en sacrificar os seus fillos porque un deus supremo llelo ordena.